At ahırı ve barınakları

AT BARINAKLARI TAVLA

At ahırı ve barınaklarına tavla denir. Tavlalar, çevrenin atlar üzerindeki olumsuz etkilerini azaltmak amacı ile inşa edilen binalardır. At yetiştiriciliğinde başarı tavladan başlar. Atların sağlıklı bir şekilde yetiştirilmesi ve optimal düzeyde verim alınması, atın yaşamının önemli bir bölümünü içinde geçirdiği tavlanın hijyenik şartlan taşıyıp taşımadığına bağlıdır.

At ahırı, tavla planlarının çizimi ve yapımı, için yaşayacak olan atların sağlık ve verimlerini etkilemeyecek bir düzeyde olmalıdır. At tavlaları inşa edilirken, tavla içinde en uygun çevre koşulları sağlanmalı, tavlanın iç kısmı en etkin şekilde yararlanmayı sağlayacak şekilde düzenlenmeli ve atların denetimi ve yönetimi kolay olmalıdır.

Tavlalar; açık ve kapalı olduklarına göre iki gruba, iç ayrıntılarına göre de bağ (sabit duraklı) ve bokslu olmak üzere iki tipe ayrılır. Kapalı- bağlı (sabit duraklı) tavlalar, genellikle soğuk iklime sahip olan bölgeler için tercih edilmelidir. Bir çiftlik planlanırken her at başına en az 2 dönüm dolaşma- otlama alanı düşünülmelidir.

Hara, Manej ve At Çiftlikleri için uygulamalar ve Tavlaların yapımında dikkat edilecek noktalar;

Tavlanın yeri

Öncelikle tavlanın yapılacağı yerin seçimine dikkat edilmelidir. Yer çevreye göre nispeten yüksek bir yer olmalı, bataklık ve su basma olanağı olan dere ya da ırmak kenarlarında olmamalıdır taban suyu temele yakın olmamalı, yağmur yağdığında taban suları temellere kadar yükselmemelidir tavla yerinin seçimi yapıldıktan sonra, tavla aşağıda maddeler halinde sıralanan özellikleri taşıyacak şekilde inşa edilmelidir.

Tavlanın yönü bölgenin iklim şartlarına göre tespit edilmelidir. Soğuk ve sert iklimin hüküm sürdüğü bölgelerde tavlanın yönü Kuzeye, diğer bir deyiş ile, kuzey rüzgarlarına dönük olmamalıdır. Bu Tip tavlalar kışın soğuk olur. Sıcak veya ılıman bir iklimin hüküm sürdüğü bölgelerde tavlanın yönünün güneye veya batıya dönük Olması da tavlanın çok sıcak olmasına neden olur. Tavla içinde optimal sıcaklık 10-15 °C olmalıdır.

Temel

Tavla temellerinin oturacağı zemin, bina yükünü taşıyabilecek gerilime sahip olmalı, temel duvarı taş veya betonarme olarak yapılmalıdır. Temel derinliği sıcak bölgelerde 30 cm, soğuk bölgelerde 60 cm’ den aşağı olmamalı, temel genişliği 50 X 60 cm olmalıdır. Temelin toprak seviyesinden yüksekliği tek kolon temellerde 20-30 cm, sürekli duvar temellerde 30-50 cm olmalıdır. Gerekli durumlarda temellerde tecrit ve drenaj yapılmalıdır.

Çatı

Tavlanın çatı örtüsü tavlayı yağışlardan ve diğer dış etkenlerden koruyacak, çatı makasları ise çatı örtüsünün kar ve rüzgâr yükünü taşıyabilecek güçte yapılmalıdır. Çatı örtü malzemesi olarak kiremit, eternit veya oluklu saç kullanılabilir. İklim şartlarına göre ve gerekli durumlarda çatılarda cam yünü, polietilen, gibi malzemeler ile izolasyon yapılmalıdır. Tek sıralı tek eğimli, çift sıralı tavlalarda kırma çatı tipi kullanılmalıdır. Çatı eğimi en az %25 olmalıdır.

Kapılar ve Eşikler

At ahırı tavla kapıları sürgülü (raylı) olabileceği gibi klasik kapı tipinde de yapılabilir. Klasik kapı tipinde 180 derece açılı bir şekilde açılmalıdır. Her iki tipte de kapılar kasasına iyi bir şekilde oturmalı. Kilitler gömülü ve kapı keskin köşeli olmamalıdır. Kapı ahşap veya metal malzemeden yapılabilir. Kapı boyutları 300 x 300 cm olmalıdır. Tavlaya atların binicileri ile birlikte girebileceği düşünülürse kapı yüksekliği 360-365 cm olmalıdır. Kapı eşikleri içten tavlanın zemini ile aynı seviyede, dıştan ise zeminden 4-8 cm yüksek olmalıdır.

Taban Zemini

Zeminler kaymaz olmalı ve hayvanların yaralanmasına veya acı çekmesine izin vermeyecek şekilde tasarlanmalı ve bakımı yapılmalıdır. Hayvanların yatma alanları altlıklı, kuru olmalı ve tüm hayvanların aynı anda ve engellenmeden yatabileceği şekilde tasarlanmalıdır. Kutu bölmeleri diğer hayvanlarla doğrudan görsel temasa izin vermelidir. Aygırlar için, diğer atlarla başka görsel temas olması durumunda durak bölmeleri kapatılabilir. Ayırların yüksekliği aygırlarda en az 1,3 x STM, diğer hayvanlarda ise en az 0,8 x STM olmalıdır.

Tavlarda taban, altlık (yataklık sap) kullanılıp kullanılmayacağına göre yapılmalıdır. Eğer at ahırı zeminde altlık sap kullanılacak ise taban: ahşap, Beton, tuğla ya da sıkıştırılmış topraktan yapılabilir, altlık kullanılmayacak ise beton üzerine yumuşak ve esnek Kauçuk “KRAIBURG” döşeme şeklinde yapılabilir. Ayrıca tavla tabanı toprak seviyesinden 20-30cm Yükseklikte ve su sızdırmaz bir şekilde yapılmalıdır. Tavla tabanının ahşap, beton, asfalt, tuğla, kauçuk KRAİBURG altlık veya sıkıştırılmış topraktan yapılmasının hem hijyen ve hem de maliyet yönünden bazı avantaj ve dezavantajları bulunmaktadır.

• Sıkıştırılmış topraktan yapılmış tabanlar maliyeti en düşük taban tipidir esnek ve yumuşak olması ayak sağlığı açısından yararlıdır. Bu tip tabanlar tırnakların doğal yumuşaklığını kurumasına yardımcı olur. Bu tip tabanların zemin tesviyesinin sık olarak bozulması, her sene zeminin tekrar tesviye edilmesi gereğinin ortaya çıkması ve temizlenmesinin zor olması en önemli sakıncalardır.
• Ahşap tabanlar sıcak olmalarına karşılık hijyenik değildir, dayanıksızdır ve ıslandığında kayganlaşabilmektedir. Eğer bu tip taban yapılacak ise, tuğla büyüklüğünde ahşap takozlar beton zemin üzerine dikine döşenip takozların aralarına katran vb. bir tecrit maddesi akıtmak sureti ile yapılmalıdır.
• Tuğladan yapılan tabanlar En uygun taban tipi olup. Dikine döşenerek fırınlanmış tuğlalar kullanılabileceği gibi özel oluklu tuğlalar da tercih edilebilir.
• Beton ve asfalt tabanların en önemli mahsuru soğuk olmasıdır. Beton veya asfalt taban yapılmak istendiğinde, beton ve asfalt dökülmeden önce taş ile blokaj yapılmalı ve dövülerek sıkıştırılmalıdır. Atların kaymaması ve idrarın akmasını sağlamak için zemine hafif oluklar açılmalı ve yeterli eğim verilerek hafif pürüzlü bırakılmalıdır.
• Kauçuk zemin kaplamaları, yumuşak PVC veya poliüretandan yapılmış normal plakların beton zemin üzerine özel yapıştırıcılar ile kaplanması ile yapılır. Kraiburg kauçuk at zeminleri ise herhangi bir yapıştırıcı kullanmadan kolayca beton taban üzerine serilerek en uygun ortamı sağlar.

Duvarlar

Tavla duvarları betonarme, taş ve tuğladan yapılabilir. Bununla beraber duvarların ısıyı az ileten maddelerden yapılması daha uygundur. Gözenekli tuğla nispeten yalıtım görevi gördüğünden önerilebilecek en iyi malzemedir. Duvar yüksekliği en az 300 cm olmalıdır.

Havalandırma ve pencereler

Tavlaların havası şu nedenlerle çok çabuk bozulur

• Solunum ile havadaki oksijen miktarının azalması, Karbondioksit amonyak ve sindirim sisteminde teşekkül eden gazlar.
• Su buharı ve rutubet ile beraber altlık sap ve saman tozlarının havada asılı kalması, temizlik, tımar ve yem verme esnasında meydana gelen tozlar.

Havalandırmanın iyi yapılmadığı tavlalarda rutubet oranı da yükselir. Tavlalarda rutubet oranı %60-80 arasında olmalıdır.

Bu tesisler inşa edilirken dikkat edilmesi gereken en önemli hususlardan biri de atların ahırlarının, dolaşacakları, eğitiminin verileceği ve serbest otlanacağı alanların zeminlerinin, sağlıklı bir ortam sağlayacak, sağlam ve uzun ömürlü malzemeler kullanılarak yapılmasıdır. Bunlar nelerdir?

Hava kalitesi ve ahır hijyeni

• Amonyak konsantrasyonu: her iki sistemde de çok düşük (kritik değerin 10 ppm’in çok altında) olduğu.
• Partiküler madde: her iki sistem de kritik değer olan 4 mg / m³ ‘den 150 kat daha düşük olduğu.
• Mikroplar (enterobakteri, maya, küf mantarı): Kauçuk yataklarda daha az kirliliğe neden olduğu gözlemlenmiştir.

Kaynak: Prof. Dr. B. Benz et al. (2013): Weniger Einstreu bei gleichem Komfort. In: Pferde Zucht & Haltung 1/2013, S. 66ff

IŞIK ve Aydınlatma

Hayvanların dışarıya sürekli erişimi yoksa, ahırlarda gün ışığının girebileceği, ahır zemin alanının en az %3’ü kadar açık veya şeffaf alanlar bulunmalıdır. Ahırın hayvan bölümünde günde en az sekiz saat boyunca en az 40 lüks ışık yoğunluğunun sağlanması gerekmektedir.

GÜRÜLTÜ

Gürültü seviyesi mümkün olduğu kadar düşük tutulmalıdır. Sürekli veya ani gürültüden kaçınılmalıdır. Havalandırma fanlarının, besleme makinelerinin veya diğer makinelerin tasarımı, kurulumu, bakımı ve çalıştırılması mümkün olduğunca az gürültüye neden olacak şekilde tasarlanmalıdır

Ahır havalandırma

Doğru havalandırma hem atlarınız hem de çalışanlarınız için çevre koşullarını olumlu yönde etkiler. En basit haliyle, doğal havalandırma, bina içerisine temiz havanın girebileceği ve bayat, kokulu havanın çıkabileceği açıklıklar yoluyla sağlanabilir. En iyi hava kalitesini sağlamak için doğal havalandırmayı desteklemek üzere sirkülasyon ve egzoz fanları kullanılabilir. Detay için ahır fanları

• İç sıcaklığı değiştirmeden kış aylarında ahıra taze hava getirin!Nefes-Sağlığı HRV)
• İyileştirilmiş Çevre Koşulları (koku kontrolü)
• Atlar ve işçiler için Sağlık Risklerinin Azaltılması
• Bina-bozulma problemlerinin en aza indirilmesi (örn. Yoğuşma)
• Sinek Kontrolü
• Soğutma

AT ahırların zemini

At ahırı boks’ların içinde tam altlık kullanımı (Günlük olarak 8-10 cm civarında gübre ve nemli sap ve talaşı altlıkları çıkarma ve bakımı) ile 3 cm kalınlığında yumuşak kauçuk zeminlerin üzerinde kullanılan altlık miktarı sadece 1cm olduğu durumda mukayese yapıldığında. Çalışmalar göstermiştir ki kauçuk zemin olduğu durumda daha yumuşak ve daha iyi ısı yalıtımı olduğun ve 1 cm altlık malzemenin de nem ve ıslaklığı absorbe etmekte yeterlidir.

• AT ahırı zemini: daima kuru kalmasını sağlayacak geçirgen malzeme kullanılarak yapılmalıdır. Atın idrarı ve yıkama suyu en hızlı şekilde drene edilebilmeli ve zemin hızla kurumalıdır. Yumuşak ve Temiz kalması için ise yumuşak ve at fiziksel yapısına ve ihtiyaçlarına uygun KRAIBURG kauçuk altlıklar kullanılmalıdır.
• Atların eğitim alan zeminleri de: de aynı şekilde hızla geçirgenliği sahip zemin kaplama sistemleri uygulanırsa çamurdan ve dolayısı ile bakterilerin oluşabileceği ortamlardan kurtulmuş olursunuz.
• Atların serbest otlanacağı alanla da: bitkilerin sulanmasını çoğunlukla Yağmurlama Sistemi ile yapılmaktadır. Bu sistemle sulanan alanlarda aşırı nemden dolayı atlara zarar verebilecek küf, mantar ve zararlı bakterilerde oluşmaktadır. Bunun en sağlıklı yolu Toprak Altı Damla Sulama Sistemi ile sulanmasıdır. Böylece hem zararlılardan korunma hem de buharlaşmadan %25’e varan su tasarrufu sağlanır.

Zemin planlaması ve doğru zemin kaplama malzeme ve drenaj kasetleri ile bu çiftliklerde sorunsuz bir ortam sağlayacaktır. Bu değerli canlının yaşadığı ortamın temiz olması sağlığı açısından çok önemlidir. Örneğin: Atlarınızın dolaştığı, eğitim gördüğü alanlarda çamur sorunu olmayacak. Ahır zeminine yapacağınız uygulama ile su ile yıkanan idrarın hızla drenaj sistemi ile temizlenmesi ve kokusunun giderilmesi sağlanacaktır. Drene edilen bu sıvılar içerik olarak gübre özelliği taşıdığından bitkilerin sulamasında geri kullanıma kazandırılır. Atların yıkanıp, tımarlandığı bölümlerde ise uygun kanal sistemi ile daha hızlı drenaj sağlanmalıdır.

Atlar yeni zemin, malzemelere ve değişikliklere karşı hassastırlar. Bu sebeple yeni ortamlarına ve yatma alışkanlıklarına alışması bir miktar zaman alabilir. Atlar doğal yaşamlarında yumuşak zeminde ve daha ziyade kuru olmasına özen gösterirler. Isı yalıtımı ve kayma direnci de önemli faktörlerdir.

Duraklar ve Box

Kapalı bağlı tavlaların durak boyutları atların ırkına göre değişir. Hafif at ırklarında (Arap, İngiliz) yemlikler dahil durak genişliği 150-185 cm uzunluk ise 270-350 cm olmalıdır. Durak ara bölme yükseklikleri durak tabanından itibaren 120-130 cm durak eğimi önden arkaya doğru %1.5 -2 olmalıdır. Duraklar ahır tabanı ile hemzemin olmamalı, ahır tabanından 10-15 cm yüksek yapılmalıdır.

Kapalı Bokslu Tavlalar

Kaplı bokslu tavlalarda, tavla içi tek veya çift sıralı bokslar şeklinde düzenlenmeli ve bokslar çift sıralı ise sıralar arasında 350 cm genişliğinde bir servis yolu bulunmalıdır. Boksların boyutları atların ırklarına ve yaşlarına ve hatta kullanım amacına göre değişir:

• Ergin ve hafif at ırkları için 300 x 350 cm
• Yaşlı taylar için 300 x 300 cm
• Sütten kesilmiş taylar için 200 x 200 cm
• Doğum boks ise 300 x 400 cm veya 400 x 400 cm boyutlarında = 16m² olmalıdır
• Bokslar arası ara bölme yükseklikleri ise 190-220 cm arasında yapılmalıdır.
• Boks kapıları sürgülü (raylı) veya 180 derece dışa açılı bir şekilde ve genişliği ise en az 120 cm olmalıdır.

Padok

İsim olarak padok, hipodromda, yarış atlarının yedekte gezdirildikleri yer anlamında kullanılır. Padok ahıra yakın bir yerde bulunur ve etrafı çit ve ya tellerle çevrilmiştir

Manej

At ve atlının eğitim yaptığı iki uzun iki kısa yollu düz zeminli yere manej adı verilir. Manejler açık veya kapalı olarak tesis edilebilirler. Ölçüleri 20X40 metre veya 20X60 metre olabilir. Bu ölçüler kullanım maksadına ve at miktarına göre tespit edilir. 20X40 metrelik bir manejde iki yarım manej, iki daire yedi esas nokta, iki uzun yol ve iki kısa yol vardır.

Yemlikler ve suluklar

Bireysel ve grup suluklar daima temiz ve taze su sağlayabilecek özellikte, şamandıralı veya valfli. Paslanmaz çelik, emaye, döküm veya Aquathan (darbelere dayanıklı) plastikten imal tercih edilmeli. Ergin atlar için yemlikler ve sulukların üst tabandan yüksekliği 80-90 cm. Kenarları keskin veya köşeli olmamalıdır. Bakınız AT sulukları

Yemlik ölçüleri: Kaba yem kabı için 75-90 cm genişliğinde ve derinliği ise 50-60 cm, Kesif yem için Genişliği 40-50 cm, derinliği ise 20-25 cm olmalıdır.

At ahırı için yemlikler beton, metal, ahşap ve SUEVIA plastik malzemeden yapılabilir. Yemlikler pürüzsüz, kolay temizlenebilir olmalı. Yemliklerin ön tarafında en az 100 cm yem dağıtım yolu bırakılmalı. Yemliklerin ortada olduğu çift sıralı tavlalarda ise yem dağıtım yolu 250 cm olmalıdır. Servis yolu genişliği tek sıralı tavlalarda en az 150 cm, çift sıralılarda ise 350 cm olmalıdır. Plastik bireysel yemlikler temizlik, bakım ve kullanımı açışından daha kullanışlıdır.

Daha detay bilgi için ÖKL Avusturya Broşürü no 29 at ahırı Binicilik tesisleri ve ahırların planlanması ve projelendirilmesi sorumlu bir iştir; şu noktalar özellikle önemlidir.

+ Kazaları önlemek amacıyla insanlar ve hayvanlar için mümkün olan en iyi güvenlik
+ Atlar için yeterli hareket ve alan
+ Diğer atlarla temas
+ Optimum aydınlatma ve havalandırma
+ Kısa ve etkili yollar ile padoklara, otlaklara ve meralara iyi erişim
+ Uygun ahır tesisleri ve ahır koridorları ve park alanlarının uygun düzenlemesi ve boyutu
+ tüm odaların çalışma-teknik açıdan uygun düzenlenmesi
+ ahır ve padok alanının yanı sıra kılavuz yolları ve garaj yollarında zemin tasarımı/sabitleme; “Kullanım alanı” ndaki zemin tasarımı (binicilik salonu, binicilik ve sürüş sahaları)

İçerik ve Temel Bilgiler

1) Ön Açıklamalar
2) Seçilmiş yasal düzenlemeler, standartlar ve literatür
3) Tanımlar
4) Yer ve mekânsal program
5) Hareket seçenekleri, egzersiz
6) Sabit iklim
7) Işık ve aydınlatma
8) Yeme ve içme
9) Zeminler
10) Oda yükseklik, bölme duvarları, ahır kapıları, Geçitler
11) Güvenlik
12) Yem ve yataklık depolama için alan gereksinimi
13) Ahır gübresi için gübre temizleme ve depolama alanı gereksinimi
14) Yıkama alanı

B Bireysel muhafaza
C Grup muhafaza

Yazar: ÖKL tarımsal inşaat çalışma grubu