Ahır zeminleri ve sığırlar
Sığırlar tercih şansı verildiğinde doğadaki yaşam koşullarında olduğu gibi yumuşak zeminlerde yürümeyi tercih ederler. Bunun sebebi ise bu alanlarda dengeli bir yürüyüş davranışı göstermesi söylenebilir. Çayır ve mera alanlarına alternatif olarak birkaç istisna dışında yumuşak yüzeyleri seçtikleri bilinir.Sığırlar ayakta durma, yem yeme, su içme, yürüme, yatma davranışlarını ahır zeminleri üzerinde sergiler, geviş getirirken uzanıp rahat edeceği konforlu bir alan ararlar. Bu nedenlerle ahır zemini sığırların normal davranış desenini göstermesine izin verecek, yaralanma risklerini en aza düşürecek ve konforlu olacak şekilde tasarlanmalıdır. Ahır zeminleri gereken koşulları sağladığı takdirde, sığırlar yemliklere ve suluklara daha fazla gider ve daha iyi dinlenirler. Doğal istekleri için konforlu bir ortamda barındırılan sığırların süt ve et verimleri artar. Nitekim günümüzde yüksek verimli inekler, ancak iyi dinlenebildiği zaman yüksek süt verimi potansiyeli gösterebilmektedir.
Neden inekler yumuşak alanları tercih ederler?
Geçirdikleri evrimsel mutasyon sonucunda sert beton zeminlere adapte olamamışlardır. Bu yüzeyler özellikle arka taraftaki eklemler için problemdir. Arka bacakların tırnaklarındaki yaralanmalar %80’i mekanik yaralanmalardır. Arka taraftaki eklemler anatomik olarak kemiklere bağlanır, oysa ön bacaklar kuvvetli kaslar ile kürek kemiğini ile askıya alınır, sarsıntıları absorbe mekanizmasına sahiptir. Diğer bir deyişle yumuşak geniş toprak alanlarda yürüme hareketi sonucunda üretilen kuvvetli baskıyı absorbe eder. Bundan başka, yumuşak toprak zeminlere tırnaklar kolaylıkla batar, böylece iç ve dış tırnak arasında dikkate değer yük dağılımındaki denge tırnak alanının her yerinde artmış olur. Şayet bu yük dağılımını tırnağın dış çerçevesi sağlayamaz, az dalgalı yürüyüşten dolayı hayvanın ağırlığının yarısından fazlasını arka bacaktaki tırnaklar taşır ve bu yoğun baskıyı tırnaklar taşıyamazlar, (yaklaşık olarak %80 den daha fazla), Bu aşırı yükleme tırnağın keratin yapısını uyarır, sonuçta arka tırnakların çerçevesinde anormal büyüme ve bu yüzden fazla yük artışı olur.
Yürüyüş konforu
Sığırlar Yumuşak-Esnek Zemin Üzerinde Yürümek İsterler. Sığırlar ayakta dururken ve yürürken ağırlıklarını eşit oranlarda tırnakların üzerine dağıtır. Doğal ortamlarda hayvan ağırlığının eşit dağıtmada zorluk yaşamaz. Çünkü toprak bir zeminde yürürken tırnaklar kısman toprak içine doğru gömülür, böylece vücut ağırlığı tırnaklar üzerine eşit oranlarda dağılır.
Entansif yetiştiricilikte ise ahır zemini drenaj ve gübrenin kolay sıyrılabilmesi için betonlanır. Sığırın ayağı beton yüzeye temas eder. Oysaki sığırlar yürürken doğal ortamlarında olduğu gibi, üstüne bastığında tırnaklarının kısmen içine gömüleceği bir yüzeyi tercih ederler. Ahır tabanları sert olduğunda tırnakların taşıyacağı yük değişir. Sert yüzeyler tırnak tabanı üzerine olan basıncın artmasına neden olarak, tırnak biyomekaniğini zayıflatır. Sığırların yürümesini dengesizleştirir. Tırnakların dış çevresindeki baskı ve gerginlik artışı ile tırnakların büyümesi orantısız olur. Özellikle arka ayaklardaki tırnakların şekli ve biçimi bozulur. Tırnaklarda oluşan şekil bozuklukları, bacak şeklinin dolayısıyla da vücut formunun bozulmasına yol açar.
Diğer taraftan ayak tabanı sert zeminler sürtünmeden dolayı zarar görür. Oluşan çürükler sonucu ayak tabanı ülseri ortaya çıkar. Ayak sorunları, hayvana acı verdiğinden hayvanda hareketlilik azalır, yemlik ve suluk alanlarında daha az görünür. Bu bağlamda hayvanların yem ve su tüketimi düşer ve ya bir defada yedikleri ve içtiklerinin oranı fazla olur. Bu da ruminasyonu etkiler.
Barınaklarda hayvan üzerinde oluşan baskıları şu şekilde sıralayabiliriz
Yürüme alanlarının optimal olmadığı zamanlarda hayvanlarda hareketlilik, yeme gitme sıklığı, toplam yeme gitme sayısı ve sıcak aktiviteleri (kızgınlık belirtileri, kuyruk yalama davranışı) azalır bununla birlikte ayakta durma, yaralanmalar ve tırnaklardaki mekanik baskı artar. Tüm bunların sonucu olarak bulaşıcı tırnak hastalıkları, yaralanma riski, dengesiz beslenmeye ve az hareketliliğe bağlı olarak asidosis ve ketosis riski artar. Unutulmamalıdır ki sığırlarda vücut oranları değişim gösterir fakat tırnak yapısı nispeten değişmez ve tırnakların yüzeye uyguladığı baskı zamanla artar. Ayak hastalıkları hayvanların verimlerine dolaylı olarak etkide bulunur ve bunun anlamı ise şöyledir; Tırnak hastalığı olan hayvan acı çeker, yeme gitme isteği azalır ve sıklıkla yeme gidemediğinden bir defa da fazla yem tüketir veya yeme fazla gidemediği için ihtiyacı olan besini yediği yemlerden alamaz. Bu sebepten süt veriminde düşme, kızgınlık periyotların da düzensizlik, sakin kızgınlık geçirme oranının artması gibi verimi etkileyen sorunlar ile karşılaşılır.
Yumuşak Ahır zeminleri
Ahır zeminlerinde yüzey sertliğini gidermek, zemini daha esnek hale dönüştürmek etkin bir çözüm olarak karşımıza çıkmaktadır. Son yıllarda yumuşak yüzey alanı sağlamak amacıyla kauçuk kaplamalar tasarlanmış ve pazara sunulmuştur. Nitekim kauçuk barınak kaplamaları, kaplanan yüzeylerde tırnak yüzey üzerine 2-3 mm içe gömülmekte, dengeli bir yürüyüşe olanak sağlayarak, yürüme sırasında olası kayma riskini de en aza indirmektedir. Kauçuk kaplamalar tırnak hasarı ve yaralanmaları azaltmak için uygun bir materyaldir.
Kauçuk ahır zemin kaplaması Kauçuk kaplanmış alanlardaki inekler düzenli bir şekilde yemlik ve suluklara gittiğinden yem tüketimi düzene girer asidoz ve çeşitli Metabolik hastalıkların görülme olasılığı azalır. Ayrıca kauçuk kaplamalar hayvanların kendilerini doğal ortamlarında ki çayır mera alanlarında hissetmelerini sağlar. Son yıllarda barınak zeminlerinin kauçuk paspaslarla kaplanması konusunda çeşitli görüşler ortaya atılmaktadır. Yürüme yollarına serilen yumuşak malzemenin sığır konforu için önemi tartışılmaktadır. Genel olarak kauçuk kaplamalar durak tabanına, inekler yem yerken durdukları alanlara, sağım hane durakları ve bekleme salonlarına kaplanması önerilmektedir. Ahır içinde oluşturulan yumuşak ve esnek zeminler yaralanmaları ve topallayan inek sayısını azalttığı bilimse olarak ispat edilmiştir.
Zemin kaplamada kullanılan kauçuk materyalde aşağıdaki özellikler mutlaka aranmalıdır. Esnek olmalı, üzerinde uygulanan basınç kalktığında tekrar eski halini almalı, uzun ömürlü olması, kolay temizlenebilmeli, montajı hızlı ve kolay olmalı, üzerinde pislik birikmesini önlemelidir. Bu konuda lider marka Kraiburg ve diğer marka ahır kauçuk ürünlerine www.fermanet.com dan inceleyebilirsiniz.
Sığırlar normal davranış deseni sergilemesi için ahır zemini ya da durak tabanı hayvanın rahat edeceği standarda getirilmelidir. Nitekim günümüzde, ahır zemini durak tabanının altlık görevi görecek esnek materyalle kaplanması akılcı bir yaklaşım olarak kabul edilmektedir. Tabana kaplanan kauçuk altlık uzun süre dayanma, kolay temizlenme özelliğine sahiptir ve hayvana konforlu bir yatma alanı sağlar. Bu özelliğe sahip bir durak tabanı, yüksek verimli ineklerin gün içinde 14-18 saati yatarak geçirmesini teşvik eder. Süt ve et verimimi artırır.
Yatma davranışı
Sığırların yatma davranışı Sığırlar yatma pozisyonunda ön ve arka ayaklarını vücutlarının altına alır. Bu pozisyonda vücut ağırlığının önemli bir kısmını, ön ayak bileği ile arka ayağının diz kısmına verirler. Bu alanlarda deri gergin bir hal alır. Gerginleşen deri, sert yüzeylerde sığıra acı verir. Hayvan uzun süre aynı pozisyonda kalamaz. Ayaklardaki gerilmelerden kaynaklanan acıyı azaltmak amacıyla vücudunu çevirir başka bir ifadeyle yatış pozisyonunu değiştirir ve vücut ağırlığını daha geniş bir alana yaymaya çalışır. Ancak sürekli pozisyon değiştirmesi zamanla kıl ve deri aşınmalarına neden olur. İlerleyen süreçte aynı bölgelerde devam eden deri aşınması yaralara dönüşür ve enfeksiyonlara açık bir ortam oluşturur. Ayrıca sığırlar sert zeminler yattığı zaman kılcal damarlarda daha fazla baskı oluşur ve kan dolaşımı yönde etkilenir. Ahır zemine ya da durak tabanından yakalanan rahatsızlığı hayvan davranışlarıyla anlatmaya çalışır. En belirgin davranış ise, gün içinde daha fazla ayakta kalma isteğidir On yılını tamamlamış kaliteli zemin kauçukları için; TIKLAYINIZ!