Serbest barınaklarda sağmal sığır ve ineklerin yürüyüş alan ve yollarının dizaynı
Yürüyüş yollarının tırnak sağlığına ve sığır kan dolaşımına sağladığı faydaların yanı sıra, sığır barınakları genel hijyenine ve hayvan davranışları üzerine önemli bir etkisi vardır; sonuçları ise hayvan sağlığı ve üretici karlılığını doğrudan etkiler. Günümüzde yürüyüş yollarının karşılayamadığı birçok ihtiyaca cevap verecek özelliklerde ve çeşitli kalitede yürüyüş yolları bulunmaktadır. İşin Hayvan tarafını ilgilendiren ve onları memnun eden kısmı, barınaklardaki yürüyüş ve geçiş yollarındaki kauçuk zeminlerin sık, sık temizlenmesi (sıyırılması) ve yeterince yumuşak olmasıdır. Zemin malzemesinin seçiminde göz önüne alınan diğer faktörler değerlendirirken, zemin sisteminin, sağmal inekler ve buzağılara etkileri dikkate alınmalı.
Bir inek canlı ağırlığının % 8’i kadar gübre (dışkı + idrar) üretir. Bu bağlamda işletme kurulumunda ortaya çıkacak atıkların yaratacağı çevresel sorunlar, çevre mevzuatı çerçevesinde işletme kurulumunda ciddiyetle ele alınmalıdır.
Barınaklardaki hayvanların yürürken, yatarken ve ayakta beklerken fiziksel olarak temasının en çok olacağı elemanlardır. Ahır içinde zemin, hayvanların tırnak hastalıklarını doğrudan etkiler. Sağmal ineklerin tırnak lezyonları bakım ve hijyen maliyetlerin artmasına sebep olur. Lezyonların tedavisi başlı başına bir maliyettir; Buna ek olarak dolaylı maliyetlerden en direk – işçilik, hastalık komplikasyonları, doğurganlık kaybı, değiştirme oranı, topallık artar. Hayvanların oldukça sancılı ayak hastalığı olan lezyonlar; bir sağlık problemi olmasının yanı sıra işletmenin ekonomik sorunudur. Metabolik ve travmatik bileşenleri olan laminitis en yaygın, en maliyetli, en ciddi tırnak hastalıklarının sebebidir. Uygun olmayan zemine maruz kalmaktan kaynaklanan travmatik ayak tabanı corium sorunları bir şekilde önlenebilir.
Bunlara ek olarak kirli ve ıslak zemin sebebi ile yetersiz hijyenden kaynaklanan enfeksiyonlar veya hijyen ile alakalı olarak tırnak lezyonları dermatitis ve boynuz yapı topuk erozyonu oluşur. Yürüyüş yollarındaki yetersiz hijyen süt kalitesinin düşmesine ve mastitis gelişmesine neden olur. Sonuç olarak zeminin dizaynı hayvanların yaşam kalitesi açısından önemlidir, yeterince yumuşak olan zeminin yüzeyi daima temiz ve kuru kalabilmeli ayrıca yeterli tutunma sağlarken çok aşındırıcı olmamalı. Ancak ihtiyaçların yeterince karşılayacak optimum bir dizayn bulmak o kadar kolay olmamaktadır.
Çevresel politika gibi diğer faktörlerde dikkate alınmalı örneğin çiftlik ahırlarındaki oluşan amonia emisyonu kontrolü gerekliliği gibi; fakat burada bu konuya değinmeyeceğiz.
Zemin hijyeni ve drenaj: Genelde sıyırıcı ve/ veya mazgallı zemin konusudur.
Sıyırma işi mazgallı zeminde hijyenin gelişmesi ve düzelmesini sağlar ve özellikle ahır içindeki durak guruplarının arasındaki geçiş alanlarının sıyırma ile temizlenmesi geçiş alanlarından durak içlerine gübre transferini azaltır.
Aynı zamanda durak arka köşelerinin yeterince yüksek olması da aynı faydayı sağlar. Sonuçta durak içi, meme ve uçları yeteri kadar temiz demektir. Özellikle geniş oluk veya boşluk oranı fazla olan mazgallı zeminlerde ahır içindeki zemin temizliğini artırır ancak hayvan dostu olduğu söylenemez, ayak yumuşak doku üzerine binen yük artar ve istenmeyen tırnak yaralanmalarına sebep olacak bir risk oluşur. Eğer mazgallı zeminlerin sıyrılması düşünülüyorsa buna karsı hali hazır mazgallı zemin tipini sürdürmeye gerek yok. Sonuçta betonarme zemin avantajlarını hayvan dostu dizaynı ve mazgallı zeminin drenaj kapasitesini birleştirecek bir çözüme ihtiyaç var ve Danimarka ve İsveç de bu tür uygulamalar başladı.
Ahır içindeki besi yolunun özel yükseltilmiş bir yem yolu olarak dizaynı düşünülebilir ve sadece hayvanların beslenmesi için yükseltilmiş yemlenme alanları Almanya, Danimarka ve İsveç de görülmektedir. Bunun temel sebebi ise ineklerin yemlendikleri alanın hijyenik olmasını sağlamaktır. Bu tip besi alanlarının; beslenme masalarındaki stresi ve güçsüz hayvanların masa sırasında bekleme süresini azalttığı ve ayrıca geçiş alanlarının aşındırıcı zeminin kotu sonuçlu etkilerini azalttığını göstermiştir.
Yürüyüş yollarında zeminin (kayma direnci) ve tırnak aşınması: tutunma özelliği ile aşındırma özelliği arasında dengeyi sağlamanın zorluğu iyi bilinmektedir. Olması gereken kaymaya karşı sürtünme (friksiyon) katsayısı inek davranışlarından bağımsızdır örneğin inekler için eğer düz doğrultuda yürüyor, dönüyor, hızlanıyor veya yavaşlıyor gibi vs. Ve duruş sırasında (ayaklarını yere vurması tekmelemesi) dikkate alındığında bu tür diğer davranışlar için gereken maksimum sürtünme katsayısı van der Tol et al. [18].. e göre 0.3 to 0.85.. Kuru ve betonarme zemin yürüyüş alanları için kinetik sürtünme katsayısı 0.35 – 0.45 tavsiye edilmektedir. Eğer sert zemin yüzeyinde sürtünme fazla ise çok aşındırıcı olabilir. Gerçek tutunma (kayma direnci) birçok faktöre bağlıdır [15] zaman içinde mekanik hareket ve hayvan etkileri ile beton aşınır ve düzleşir parlar. Örneğin beton üzerine uygulanan sulu (epoksi) kaplama gibi.
Zemin üzerine diş (kanal) açmak kayma direncini artırmaz fakat ayak kaymasında tırnağın tutunmasına yardımcı olabilir. Bazı araştırma sonuçlarına göre kanal açmak inek kan dolaşımını düzeltemez ayrıca ineklerin bu tür oluklu zemine yürüyüş güveni azalmaktadır.
Yapılan gerçek deneyimler sonucu İneklerin yumuşak kauçuk zeminli yürüyüş yollarını beton zeminlere tercih ettikleri tartışılmaz bir gerçek olarak ortaya çıkmıştır.