İyi tasarlanmış (doğru durak ölçüleri) ve düzenli olarak bakımı yapılan serbest duraklı ahırlar: İneklere rahat, temiz, kuru bir yatma alanı sağlar, yaralanmaları en aza indirir. İneklerin yatma süresini ve dolayısı ile süt verimini artırır. Diğer bir ifadeyle, süt ineği ahırlarında duraklar, inek konforu üzerinde oldukça önemli bir etkiye sahiptir.

Serbest ve yarı serbest ahırlarda duraklar nasıl olmalı?

İnekler genellikle günün 10-14 saatini (gün içinde beş veya daha fazla aralıkla) yatarak geçirmektedir. Yatma, ineklerin dinlenmesine, geviş getirmesine dolayısı ile süt üretmesine olanak sağlayan önemli bir davranıştır. Bu sebepten ineklerin refahı, sağlığı ve verimliliği için rahat, temiz ve kuru dinlenme alanı sağlanmalıdır.

İnekler için hedeflenen yatma alışkanlığı

Sağımdan 3 saat sonra, sürüdeki ineklerin %80’nin duraklara gelmesi, duraklara geldikten 5 dakika sonra ise %85’nin yatmış olması; durakların uygun tasarlanmış olduğunun göstergesidir. Dinlenmek için gittikleri durak alanları uygun koşullarda tasarlanırsa inekler yatma ve dinlenme zamanlarını bu alanlarda geçirdiği görülecektir.

Eğer ki ineklerin çoğunluğu yürüme yollarında, tamamı veya yarısından fazlası duraklarda ayakta duruyorsa mutlaka durak zeminlerinin durumu, yatak yumuşaklığı, durak ölçüleri, boyun demiri vb. Ölçüler kontrol edilmelidir.

Durak yönlendirmeleri ve ölçüleri

Bir durağın başlıca unsurları Durak eşiği, Durak Tabanı, Ense demiri (boyunduruk), Kafa demiri, Durak Ayırma Demiri, Göğüslük ve Yataklık. Durak unsurlarının özellikleri ölçüleri ve durak üzerinde yerleşimi serbest durak tasarımının temelini oluşturmaktadır. Süt sığırı barınak tasarımında sığır refahı dikkate alınmalıdır.

Doğru planlamamış ve uygun olmayan duraklar hayvan kirlilik skoru nu artırmakla beraber yatama süresini kısaltır. Dolayısı ile deri, eklem, ayak ve tırnak yaraları oluşumuna neden olurken süt ve et verimini düşürür.

Duraklar nasıl olmalı

Eklemlere karşı dost olmalı, Kuru bir alan sağlamalı, Kayma karşı dirençli olmalı, yatarken ve kalkarken yaralanma riski olmamalı, her inek için en az bir durak ve her durak optimum yatma alanı sağlayacak ölçülerde olmalı.

DURAK YATMA ALANI ve YATAK BOYU

Durak yerleşimi ve servis alanları (tavsiye edilen Holstein ve Simental) minimum ölçüleri. Önü kapalı duraklar 260-280 cm / Önü açık duraklar 240-270 cm

Diğer cins, yaş ve ırklarına göre hayvanlar için uygulanacak ölçüler ile bağlı duraklı sistem ahır ve sığırcılık için ölçüler ve uygulamalar farklıdır. Lütfen danışınız!

Uygun olmayan durak alanı

Yatma zamanını kısaltılır, ayakta durma süresini uzatır. Koridorlarda yatma artar. İnekler koridorlarda daha fazla zaman harcarlar, tırnaklar zorlukla kurur, tırnaklarda taşınan mikrop kapasitesi ve ayak hastalıkları ve kirlilik skoru artar.

Tavsiye edilen Durak ölçüleri

Hayvan cins, yaş ve ırklarına göre değişmekle beraber Simental ve Holstein sağmal hayvanlar için önerilen ölçüler serbest ve bağlı duraklı sistemler için verilmiştir.

Durak eşiği: 20 cm

Eşik, durağa gübrenin girmesini engelleyecek kadar yüksek, ineklerin kolay bir şekilde durağa girip çıkmasına izin verecek kadar da alçak olmalıdır. Maksadı yatak alanı ile sıyırıcı yolunu ayırarak yatak alanının temiz ve kuru kalmasını sağlamaktır.

Bu yüksekliğin 20 cm olması önerilir. Yatak kaplamalı duraklarda eşik yüksekliği yatak dahil 30 cm geçmemelidir. Derin altlıklı duraklarda durak eşiği genişliğinin 10-15 cm olması önerilmektedir. Altlık seviyesi düştüğünde eşiğin keskin kenarları köşesi olmamalıdır. Genelde durak başında şev (tökez eğimi olmalıdır)

Durak tabanı

Kullanılacak olan altlık ve yatak tipine bağlı olmakla beraber çukur tip derin altlıklı veya yükseltilmiş durak tabanı (zemini) özellikleri farklıdır.

Her iki tip durak tabanına durağın arkasına doğru %2-3 civarında bir eğim verilmelidir. İnekler tepeye doğru yatmayı tercih ederler ve bu eğim sayesinde özellikle yatak ve duraklarda yatma yüzeyinde birikebilecek gübre, idrar ve süt sızıntısı servis yoluna doğru yönlendirilmiş olur.

Ense demiri

Ense demiri hayvanların yatış ve kalkışları ile durak içinde ayakta durdukları alanı belirleyen durak içi yönlendirmesidir. Maksadı hayvanları engellemek, bloke etmek değil, sadece hayvana yönlendirmek, işaret vermek için olduğu unutulmamalıdır.

Genelde kullanılan sert boru, demir gibi rijit malzemeler hayvanlara yol gösterici olmaktan çok engel olurlar. Bu sebeple esnek malzeme kullanılması önerilir. Durak yataklık demiri montaj esnasında hiçbir noktada kaynak kullanılmamalıdır Modeller: Kraiburg – flex

Ense demiri yerleştirilirken köşegen hipotenüsü olarak durak yüzeyinden 1.90m–2m olarak hesaplanıp yerleştirilmelidir.

Sağmal durakları için minimum zeminden yükseklik 125 cm olmalı. Boyun demirinden arka kenara köşegen yumuşak yatak bölümü 190-200 cm olmalı, aksi halde hayvan eğilemez, yataklık üzerinde 4 ayak üzerinde duramaz ve yatmaktan imtina eder. Ayrıca ineğin çok fazla ileri gitmesini önlemesi sonucunda hamle alanı içine girmeyecek şekilde yatmasını sağlar.

Esnek enselik

Esnek ense demiri sayesinde hayvanlar durak içinde rahatça ayakta durabilirler. Hayvan boy ve cüssesine göre ayarlanması gerekmez ve her hiyerarşiden hayvanlar faydalanabilir. Ayrıca ineklerde 2 ayak dışarıda durma alışkanlığı azalır, tırnak hastalıkları ve ense kıl dökülmesi ve şişlik oluşmasını engeller.

Boyunduruk ineğin dört ayağıyla durak içinde ayakta bekleyebilmesine izin verecek ve ineğin boynunun üst tarafına (ensesine) hafif bir şekilde temas edecek şekilde yerleştirilir. Ense demirinin yanlış yerleştirilmesinden dolayı yaralanma / (yatma eziyeti) oluşur. İneklerin durağa girerken ve durakta ayakta beklerken ileriye doğru gitmesini sınırlandırır. Böylece ineğin durak içine dışkı ve idrarını bırakması önlenmiş olur.

Boyun (ense) demiri: 125cm Hayvan konforu için tasarlanan elastik bant veya askıya alınmış, kaplanmış zincir veya sarsıntı emici yaylar kullanılmalı. Kısıtlayıcı boyun rayları doğal davranışları engeller ve yaralanmaya neden olur. Kafayı kaldırmayı kısıtlayan bir yemlik cephesi sadece yem alımını etkilemekle kalmaz, aynı zamanda onu sadece yem tüketmek için aşırı enerji harcamaya zorlar. Daha iyi yem verimliliği için doğal olarak yemesine izin verin ve Ense ödemi, Apse, şiş ve ense yaralanmalarını engelleyin!

Kafa Demiri (baş-burun)

Baş – burun-demiri: 80 cm şayet statik amaçtan dolayı zorunlu ise minimum 80cm/100cm yükseklikte olmalıdır. Demir kullanılması önerilmemekle, kullanılacaksa esnek şerit kullanılması tavsiye edilir.

Göğüs Tahtası

Brisket Board 15cm: Yaklaşık 13 cm yükseklikte, bacakları uzatmaya izin vermeli, hayvanın rahatça bacaklarını üzerine uzatabilmeli, keskin kenar ve köşe olmamalı göğüs tahtası ve boyun demiri kurulu olduğu zaman ihtiyaç yoktur

Durak yan ayırma demirleri

• Yataklıktan itibaren en az 130 cm yükseklikte olmalı,
• Alt kısmı ise yerden en az 40 cm olmalı. Örneğin alt resim

• İki durak arası genişlik hayvan cins, yaş ve ırklarına göre farklılık gösterir.
• Durak aralıkları tek bir standart ölçüde yapılmalıdır.
• Simental ve Holstein sağmal hayvanlar için durak genişliği 120 -125 -130 cm tercih edilmelidir.
• Dar olan duraklar hayvanların içeri girmesine ve yatak alanını kullanmasına engel olur.
• Uygun olmayan durak demir bağlantısı ve desteklerinden dolayı dirsek ve kalça çarpmaları ve yaralanmalar artar.
• Ayaklarını zemine monte edildiği yer yatak basamağından en az 190 cm mesafede olmalı.
• Durak boyu en az 175 cm olmalı. Kısa duraklarda hayvanlar yatak üzerinde yürür veya yan durur.
• Ürün detayları için bakınız

Diğer cins, yaş ve ırklarına göre hayvanlar için uygulanacak ölçüler farklıdır! Lütfen danışınız veya bakınız

Yataklık

Durak altlıkları; maksadı ve fiziksel imkanlara göre farklı olmakla beraber, yatak-döşek–altlık-sap gibi ürünler kullanılır. Günümüzde derin altlıklı duraklarda altlık olarak kum, talaş, sap, kompost vs gibi doğal malzemeler kullanılır. Yükseltilmiş duraklarda ise genelde sentetik yatak ve döşek kullanılır. Yataklık olarak içi kırıntı, kum, granül, sünger, bondeks, lateks ihtiva eden döşekler. Asetilen ve kauçuk levhaların yanı sıra fonksiyonel kauçuk yataklar yaygın olarak kullanılmaktadır.

Çukur tip duraklar (Deep litter stalls)

Kum altlık

Kum altlıklı duraklarda kum kalınlığının en az 15 cm olması gerektiği bildirilmektedir. Duraklarda bacak yaralanmalarını önlemek, yatak yüzeyini ve ineği kuru tutmak için 7.5-10 cm kalınlığında ilave sap kullanılması önerilir. (Bickert, 2000). KUM yataklık kullanımı

Derin tip duraklarda altlık olarak patoz samanı ve talaş gibi organik materyaller tercih edilmektedir. Organik materyaller nemi emerek, yatak yüzeyinin kuru kalmasını sağlarken, diğer yandan patojen gelişimini teşvik eder. Bunun sonucunda da altlık olarak organik materyal kullanılması mastitis görülme sıklığını artırmaktadır (Palmer, 2005). İnorganik materyallerin bakteri gelişimini desteklemesi çok daha düşük olduğundan mastitis görülme sıklığı daha düşüktür. İnorganik materyaller nemi drene ederek yüzeyi kuru tutarlar.

Kum altlıklı duraklarda göğüslüğe yakın kısmına %3’lük bir eğim oluşacak şekilde daha fazla kum veya kauçuk destek sağlanmalıdır. Malzemeli yataklık altlığı POLSTA

Yükseltilmiş duraklar (elevated stalls)

Hayvan inek yatağı ve ölçüleri (durak içi)

Hayvanların Cinslerine, Irklarına, Yaşlarına göre farklı ölçülerde. Yetiştirme modellerine göre Bağlı, Yarı Serbest, Padok olan ahırlar için farklı tip inek yatakları vardır. Ayrıca hayvan ihtiyacı ve refahı için Esneme oranları, Kalınlıkları ile Konfor özellikleri farklı olan yatak çeşitleri bulunur. Bu yataklar Puzzle-geçmeli, Rulo, Düz olarak monte edilebilirler.

Hayvanınız için ölçüleri uygun mu?

Durak ölçüleri ve genişlikler hayvan cins ve yaşlarına göre dizayn edilmeli

Yatak Boy	Yatak En	Hayvan cinsi
160-170 cm	110-115 cm	Jersey, Yerli ırk
180-183 cm	120-130 cm	Holstein, Simmental, Montofon
192-200 cm	120-130 cm	Limousine, shorthorn

İnek döşeği

Islaklık ve/veya sert zeminden dolayı, eklem hasarları. Yetersiz yatak materyalleri yüzünden, deri yaralanmaları oluşur.

Fonksiyonel Kauçuk Hayvan yatakları

• İnek yatak ölçüleri: Hayvan cins, yaş ve ırklarına göre değişir.
  • Yetişkin Simental ve Holstein için ideal yatak boyu 183 cm, demir aralıkları (120-130cm) uygun olmalıdır.
  • İri yapılı hayvanlar için genişlik ölçüsü 130-135 cm olabilir.
• Yatak kalınlıkları ise sağmal hayvanlar için kauçuk ise en az 30 mm kalınlıkta esneme oranı en az %45 olmalıdır.
• Bakım ve temizlik: üst yüzeyin kolayca yıkanabilmesi deterjan ve asit’ e dayanıklı olmalı
• Bakteri oluşumuna izin vermemesi gereklidir.
• Yataklar arasında boşluk olamamalı, altına pislik ve nem girmeyen özellikleri olan fonksiyonel yataklar seçilmelidir.

Hayvan cins, yaş ve ırklarına göre uygulanacak ölçüler farklıdır. Lütfen danışınız!

Bağlı hayvanlar için durak ölçüleri Link

Bağlı yatak ölçüleri için diğer referanslar